Стресс, дене белсенділігінің жеткіліксіздігі, дұрыс тамақтанбау немесе антибиотиктермен емделу ішек микрофлорасының тепе-теңдігін бұзуы мүмкін, ал бұл кәсіби ортада дисбиоз деп аталады⁴.

Дисбиоз әдетте келесі жағымсыз белгілермен қатар жүреді:⁴
• іш қату:
• іш өту;
• іштің кебуі және жел шығару (метеоризм):
• іштің ауыруы және түйілуі;
• жүректің айнуы.

Салауатты тамақтану дисбиоздың алдын алуда маңызды рөл атқарады, өйткені ол ішек микрофлорасын пайдалы бактериялар — пробиотиктермен қамтамасыз етеді. Пробиотиктер — бұл ішек денсаулығына жағымды әсер ететін пайдалы бактериялар, сондықтан олар жалпы әл-ауқатқа да ықпал етеді. Пробиотикалық бактериялар адамның денсаулығына көптеген басқа да пайдалы әсерлерін тигізеді. Өйткені олар зиянды бактериялардың көбеюіне жол бермейді, иммундық жүйенің жұмысын жақсартады және тағамның қорытылуына көмектеседі. Сондықтан оларды диарея, іштің кебуі және метеоризм сияқты ас қорыту мәселелерін емдеу үшін қолданады.^5,6

Әдебиеттер:
1. Zhang YJ. et al. Int Joum of Mol Sci., 2015:16(4): 7493–7519.
2. Sanders ME, Mcrcnstcin DJ, Ouwehand AC, Reid G, Salmincn S, Cabana MD, et al. Probiotic use in at-risk populations. J Am Pharm Assoc JAPhA., 2016 Dee: 56( 6): 680–6.
3. «Пробиотиктердің және тағамдардың, соның ішінде тірі сүт қышқылы бактериялары бар құрғақ сүттің сауықтыру және қоректік қасиеттері», 2001 ж. www.fao.org
4. Халлер Д. «Денсаулық пен аурулардағы ішек микробтары, электронды кітап». Springer International Publishing AG. Springer Nature бөлігі, 2018.
5. https://www.worl dgast rocnterol ogy.org
6. Шверц А (басылым.) «Адам денесінің микробиотасы. Эксперименттік медицина мен биологияның жетістіктері» 902: электрондық кітап (DOI).

Диарея — бұл жағымсыз жағдай, ол әртүрлі себептермен: мысалы, жарамсыз тағамды тұтынғаннан кейін, күйзеліс кезінде немесе сапар барысында пайда болуы мүмкін. Бұл жағдайлар бір-бірімен байланыссыз болып көрінгенімен, олардың ортақ белгісі — диарея — ішек микрофлорасының тепе-теңдігінің бұзылуымен, яғни дисбиозбен байланысты болуы мүмкін.¹

Жедел іш өтудің дамуына ықпал ететін факторлар:^2,3
• вирустық немесе бактериялық инфекциялар;
• күнделікті дұрыс емес тамақтану (мысалы, қаныққан майларға немесе кейбір жасанды тәттілендіргіштерге бай тағам);
• дисбиоз.

Диарея қауіпті болуы мүмкін бе?^3,4

Диареяның өзі әдетте қауіпті емес, бірақ оның салдары қауіпті болуы мүмкін.

Диарея ішек арқылы судың бөлінуінің күрт өсуіне әкеледі, бұл жұмсақ немесе бос нәжіс сияқты сезіледі және жеген тағамнан қоректік заттардың ыдырауы мен сіңуін бұзады.

Сондықтан диарея кезінде ең үлкен қауіп — сусыздану. Судың шамадан тыс бөлінуі адам ағзасының дұрыс жұмыс істеуі үшін қажет өмірлік маңызды электролиттердің де жоғалуына әкеледі.

Жедел іш өту кезінде ең бірінші және ең маңызды шара — жоғалған сұйықтық пен электролиттердің орнын толтыру.

Мұны сусыздану белгілері байқалған жағдайда — шөлдеу, ерін мен ауыздың құрғауы — дегидратацияға арналған ерітіндіні ішу арқылы да жүзеге асыруға болады. Алайда регидратация іш өтуді емдемейді, тек оның зиянды салдарын (сусыздануды) болдырмауға көмектеседі.

Көп жағдайда диареяның себебі — ішек микрофлорасының теңгерімінің бұзылуы, яғни дисбиоз болып табылады. Сондықтан гигиеналық сақтық шараларымен қатар, ішек микрофлорасын пайдалы бактериялар — пробиотиктер арқылы күшейту де маңызды. Пробиотиктер ішектегі табиғи тепе-теңдікті қалпына келтіруге көмектесіп, зиянды бактериялардың өсуіне жол бермейді. Сонымен қатар, олар бұзылған ішек микрофлорасын реттеп, диареяның тоқтауына ықпал етеді.⁵

Әдебиеттер:
1. Диареялық аурулар. WHO.int 2020. https://www.who.int/cn/nows-room
2. Жедел диарея. Дүниежүзілік гастроэнтерологиялық ұйым. Worldgastroentcrology.org. 2020. http://www.worldgastrocnterology.org

1. 3. Ересектер мен балалардағы жедел диарея: жаһандық перспектива. 2012. http://www.worldgastrocntcrology.org/guidolincs

Антибиотиктер өмірді сақтап қалады, бірақ олардың әсер ету сипатына байланысты жанама әсерлері де болуы мүмкін.^1,2 Алайда, бұны қарапайым жолмен — : олардың «қарсыласы» болып саналатын пробиотиктерді қабылдау арқылы алдын алуға болады.^2,3

Егер сіз бұрын-соңды антибиотиктер қабылдаған болсаңыз, олардың жағымсыз әсерін өзіңіз де сезінген болуыңыз мүмкін:^4,5

• іш өту;
• іштің кебуі:
• әлсіздік:
• іштің түйілуі:
• зең (саңырауқұлақ) инфекциясының, кандидоздың дамуы;
• иммундық жүйенің әлсіреуі.

Бұл тек антибиотиктерді қабылдау кезінде немесе бактерияға қарсы терапия барысында ғана болмайды — белгілер кейде екі ай өткен соң, біз олардың нақты себебін ұмытып кеткен кезде пайда болуы мүмкін.⁶

Кейбір бактериялық инфекциялар кезінде антибиотиктер мен басқа да микробтарға қарсы препараттармен емдеу қажет.² Жақсы жаңалық — егер пробиотиктерді антибиотиктермен емдеудің бірінші күнінен бастап қабылдасаңыз, аталған мәселелерді жеңілдетуге немесе тіпті болдырмауға болады.⁷

Әдебиеттер:
1. В. В. Скворцов «Ішек дисбиозы және антибиотикпен байланысты диарея, диагностика және емдеу.» https://www.lvrach.ru/2008/02/4829423
2. Плотникова Е. Ю., Захарова Ю. В. «Антибиотикпен байланысты диареяның алдын алу мен емдеудегі пробиотиктердің орны.» Терапевтік Мұрағат. 2015: 87(5): 127–13.
https://doi.org/10.17116/torarkh2015875127-131
3. Sanders ME. Clin Infect Dis., 2008; 46: S58-S6.
4. Mitsuoka T. Asia Рас J Clin Nutr., 1996: 5(1): 2–9.
5. Sazawal S. et al. Lancet., 2006: 6(6): 374–382.